ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1940 : ΟΙ ΠΟΛΕΜΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΟΥ Α. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΚΗ

Ζωγραφίζοντας στο μέτωπο: οι πολεμικοί πίνακες του Αλέξανδρου Αλεξανδράκη

Αλ. Αλεξανδράκη, 28η Οκτωβρίου

Ο νεαρός άνδρας της εικόνας είναι έτοιμος για το μέτωπο...έτοιμος να πολεμήσει και να νικήσει...ανυποψίαστος, ίσως, για το τι θα συναντήσει και τι τον περιμένει...

Στις 28η Οκτωβρίου 1940, πριν από 61 χρόνια, πολλοί νέοι άνδρες αποχαιρέτησαν συγγενείς και φίλους και έφυγαν για το μέτωπο. Έφυγαν για να πολεμήσουν για την πατρίδα.

   Εξιδανικευμένες εικόνες πολεμικών σκηνών από τα βουνά του αλβανικού μετώπου κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940 και ηρωικές μορφές στρατιωτών που αγωνίζονται "υπέρ πατρίου εδάφους" είναι τα θέματα που αποτυπώνονται στους πολεμικούς πίνακες του Αλέξανδρου Αλεξανδράκη. Οι πίνακες του Αλεξανδράκη συγκλονίζουν, συναρπάζουν το θεατή για τη δραματική ένταση και τα δυνατά αισθήματα που αποτυπώνουν, γιατί στηρίχτηκαν σε σχέδια που ο ίδιος σχεδίασε όταν ήταν στο πολεμικό μέτωπο...Ζωγράφιζε, ενώ ο χιονισμένος αέρας πάγωνε τα δάχτυλα και το πρόσωπό του και όταν ο απόηχος της μάχης δεν είχε ακόμα ησυχάσει...
   Ο Αλέξανδρος Αλεξανδράκης (1913-1968) έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό για τις  δραματικές απεικονίσεις του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δασκάλους τον Σπυρίδωνα Βικάτο και τον Ουμβέρτο Αργυρό (έχει επίσης ζωγραφίσει σκηνές πολέμου), ενώ παρακολούθησε και μαθήματα χαρακτικής κοντά στον Γιάννη Κεφαλληνό. Αποφοίτησε από τη Σχολή το 1937, για να συμμετάσχει αμέσως σε διάφορες εκθέσεις.
   Όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος το 1940, ο νεαρός ζωγράφος επιστρατεύτηκε και υπηρέτησε ως δεκανέας του πυροβολικού στα χιονισμένα βουνά της Ηπείρου. Τότε αποτύπωσε τις εντυπώσεις του από τον πόλεμο σε μία μεγάλη σειρά σχεδίων. Όταν επέστρεψε από το μέτωπο, κατά την περίοδο 1941-46, μεταμόρφωσε κάποια από αυτά τα σχέδια σε ελαιογραφίες και υδατογραφίες που έγιναν ευρέως γνωστές, γιατί κυκλοφόρησαν σε αφίσες που κόσμησαν τους τοίχους σχολείων και χρησιμοποιήθηκαν σε σχολικές γιορτές.
   Το 1968 περίπου 100 από τα έργα του από τον πόλεμο δημοσιεύτηκαν σε λεύκωμα με τον τίτλο Έτσι πολεμούσαμε.
   Ιδού παρακάτω μερικές από τις πιο γνωστές πολεμικές εικόνες που ανακαλούν στη μνήμη τις σχολικές μας γιορτές...Εικόνες που τότε δεν γνωρίζαμε ότι τις είχε ζωγραφίσει ο Αλέξανδρος Αλεξανδράκης.

Εικόνες έντασης και δυναμισμού, εικόνες από τον αγώνα ενός λαού για την πατρίδα.

Αλ. Αλεξανδράκη, Κατάληψις εχθρικών θέσεων. Η αντεπίθεση των Ελλήνων έχει φθάσει στο αποκορύφωμα...Προφανώς οι Έλληνες στρατιώτες φωνάζουν "Αέρααα!".

Αλ. Αλεξανδράκη, Προέλασις. Συναρπαστικός πίνακας. Αποτυπώνει την ορμή, την αποφασιστικότητα, την ένταση και την αγωνία, την ψυχική δύναμη των επιτεθέμενων στρατιωτών που έχουν διασπάσει τις εχθρικές γραμμές...Στο έδαφος ένα ιταλικό κράνος με το λοφίο δείχνει την ήττα των Ιταλών.

Αλ. Αλεξανδράκη, Ξαφνικά μεσ' τη νύχτα

Αλ. Αλεξανδράκη, Με τέτοιο λαμπρό στρατό

Αλ. Αλεξανδράκη, Πυροβολικό στο ποτάμι

Μία ακόμα δραματική εικόνα με το ιππικό του ελληνικού στρατού να προελαύνει...

Αλ. Αλεξανδράκη, Κουβαλώντας βλήματα στα αδιάβατα...

Κι όμως ο ελληνικός στρατός εδιάβη τα "αδιάβατα".

Υδατογραφία του Αλ. Αλεξανδράκη που απεικονίζει αντιαεροπορικά πυρά του ελληνικού στρατού κατά της ιταλικής πολεμικής αεροπορίας.

Αλ. Αλεξανδράκη, Υπέρ πάντων Αγών

Αλ. Αλεξανδράκη, Υπέρ Βωμών και Εστιών

Αλ. Αλεξανδράκη, Μέχρις Εσχάτων

Ο αγαπημένος μου πολεμικός πίνακας του Αλεξανδράκη. Απεικονίζει μία σχεδόν ονειρική "πορεία στη χιονοθύελλα" (αυτός είναι ο τίτλος). Ιμπρεσιονιστική και ταυτόχρονα σχεδόν εξπρεσιονιστική η φιγούρα του ανεμοδαρμένου από τη χιονοθύελλα στρατιώτη. Ο θεατής νιώθει τον παγωμένο αέρα και το χιόνι να αγγίζουν το πρόσωπό του...Τέτοιες συνθήκες έζησαν οι Έλληνες στρατιώτες στα βουνά της Ηπείρου...

Πολλά από τα πολεμικά σχέδια-σκίτσα του Αλεξανδράκη έχουν ψηφιοποιηθεί και βρίσκονται στην ιστοσελίδα του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (ΓΕΘΑ).

Σκίτσο που απεικονίζει σκηνή επίθεσης του ελληνικού στρατού.

Το σκίτσο αυτό αποτέλεσε τη βάση του γνωστού πίνακα με τον τίτλο Προέλασις.

Το σκίτσο αυτό έγινε ο γνωστός πίνακας του ζωγράφου Υπέρ Βωμών και Εστιών.

Το σχέδιο του Αλεξανδράκη για τον πίνακα Μέχρις εσχάτων

Σκίτσο που απεικονίζει γυναίκα της Β. Ηπείρου να κουβαλάει εφόδια για το στρατό.

Οι πίνακες του Αλεξανδράκη, χρησιμοποιήθηκαν, βέβαια, κατά καιρούς και για προπαγανδιστικούς σκοπούς. Ιδού δύο αφίσες του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας με έργα του "πολεμικού" ζωγράφου.

   Μετά τον πόλεμο ο Αλεξανδράκης ασχολήθηκε κυρίως με το γυμνό. Η φήμη του ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας και άρχισε να συνεργάζεται με γνωστά ιδρύματα Τέχνης, όπως το Μουσείο Γκουγκενχάιμ και η Βιβλιοθήκη της Γερουσίας των ΗΠΑ. 

Το 1980 η Εθνική Πινακοθήκη διοργάνωσε αναδρομική έκθεση, ενώ και η Gallery "K" παρουσίασε έργα του στο Λονδίνο (1998, 2005) και στην Κύπρο. Τον Οκτώβριο του 2009 διοργανώθηκε στην Αθήνα επετειακή έκθεση με τα πολεμικά του έργα.

Πίνακας με γυμνό του Αλεξανδράκη από την αγγλική ιστοσελίδα της Gallery "K".

ΠΗΓΗ :  http://annagelopoulou.blogspot.gr/2011/10/1940.html