Π. ΔΕΛΤΑ - "ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ" (ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ)

Μια γυναίκα αυτοβιογραφείται ...

Η Πηνελόπη Δέλτα αδελφή του Αντώνη Μπενάκη, γεννήθηκε το 1874 και ήταν το τρίτο από τα έξι παιδιά του Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη.Την παιδική και εφηβική της ηλικία πέρασε στην Αλεξάνδρεια, με πολλά ταξίδια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το μεγαλοαστικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε της παρείχε κάθε δυνατότητα για παιδεία και πνευματική καλλιέργεια, ενώ η αυταρχική ανατροφή, κυρίως της μητέρας της, διαμόρφωσε μία εύθραυστη προσωπικότητα που αρκετές φορές θεωρούσε ως μόνη διέξοδο το θάνατο.

Ο γάμος της με τον επιχειρηματία Στέφανο Δέλτα το 1895 ήταν η λύτρωση από το οικογενειακό περιβάλλον και ταυτόχρονα ο δρόμος για την πνευματική της ανάπτυξη και ωριμότητα. Από το γάμο αυτό απέκτησε τρεις κόρες, τη Σοφία, τη Βιργινία και την Αλεξάνδρα, τις οποίες ανέθρεψε υποδειγματικά. Το έμφυτο συγγραφικό της ταλέντο εκδηλώθηκε ήδη από την παιδική της ηλικία. Η προσφορά της στην παιδική λογοτεχνία υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του παιδικού βιβλίου, σε μια εποχή που το είδος του εξέλιπε. Τα έργα της, εμπνευσμένα κυρίως από τα εθνικά ιστορικά γεγονότα, γαλούχησαν πολλές γενιές ελληνοπαίδων και παραμένουν επίκαιρα μέχρι τις μέρες μας. Ανεξίτηλα στις παιδικές μας μνήμες έχουν μείνει τα «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου», «Τα Μυστικά του Βάλτου», «Ο Μάγκας», και το πλέον αγαπητό, «Ο Τρελαντώνης», διήγημα για τον αδελφό της, Αντώνη Μπενάκη. Είχε γίνει μέλος σε πολλά επιστημονικά σωματεία και εταιρείες, συμβάλλοντας με κάθε μέσο στην προώθηση των γραμμάτων και του πολιτισμού. Μεγάλη θεωρείται και η συμβολή της στη συγκέντρωση προφορικών πηγών της σύγχρονης ιστορίας. Ξεκινώντας με τις καταγραφές των απομνημονευμάτων των μακεδονομάχων, οι οποίες αποτελούν σήμερα πολύτιμες ιστορικές πηγές, κατόρθωσε να συλλέξει προφορικές μαρτυρίες και διηγήσεις για τα πιο σημαντικά, πολιτικά και πολεμικά, γεγονότα του καιρού της. Η ευαισθησία της στα εθνικά θέματα και η οικογενειακή της παράδοση δεν την άφηναν αμέτοχη στις δύσκολες στιγμές της χώρας. Το 1918 πήρε μέρος σε δύο αποστολές στην Ανατολική Μακεδονία για να βοηθήσει παλινοστούντες ομήρους από τη Βουλγαρία. Την ίδια ευαισθησία έδειξε κατά τη Μικρασιατική καταστροφή και τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940. Η γεμάτη πατριωτισμό ψυχή της δεν άντεξε τη βαριά ατμόσφαιρα της γερμανικής εισβολής και έτσι πήρε τη μεγάλη απόφαση να θέσει τέλος στη ζωή της το 1941, την ημέρα που έμπαιναν οι Γερμανοί στην Αθήνα.

http://www.benaki.gr 

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Το απόσπασμα που διαβάσατε προέρχεται από ένα αυτοβιογραφικό κείμενο. Μπορείτε να σημειώσετε τις συμβάσεις-αρχές του αυτοβιογραφικού λόγου γενικότερα;

2. Σύμφωνα με την εύστοχη διατύπωση του Παν. Μουλλά, αυτοβιογραφούμαι σημαίνει «υπακούω στο παιδί που ζει μέσα μου και που δε λέει να μεγαλώσει». Συμφωνείτε μ’ αυτήν την άποψη; Ναι ή όχι και γιατί;

3. Η εικόνα του πατέρα της αφηγήτριας ποιες δύο αντιθετικές όψεις περικλείει; Η αυτοβιογραφική αφήγηση επιλέγει τελικά μία από τις δύο όψεις ως επικρατέστερη;

4. Ο αυτοβιογραφικός μονόλογος της Δέλτα προβάλλει τελικά την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του πατέρα της ή φανερώνει περισσότερα για το δικό της τραυματισμένο ψυχισμό; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

5. Το περιστατικό με τα στρείδια δείχνει τη σημασία που έχει μια καθημερινή λεπτομέρεια στα μάτια ενός παιδιού; Μπορεί μελλοντικά  κάτι τέτοιο να αποτελέσει ένα κομβικό σημείο στη ζωή του ως ενήλικας;

6. Να σχολιάσετε τη γλώσσα και το ύφος του κειμένου.

7. Μπορείτε να εντοπίσετε τις τεχνικές αφήγησης που χρησιμοποιεί η Πηνελόπη Δέλτα;

8. Να περιγράψετε τις σχέσεις της αφηγήτριας με τον πατέρα και τη μητέρα της. Γενικότερα πώς διαφαίνονται οι σχέσεις γονιών και παιδιών της εποχής των παιδικών χρόνων της Πηνελόπης Δέλτα;

9. Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της Στήλης Α’ με τα ορθά σχήματα λόγου της Στήλης Β’ :

Στήλη Α’	Στήλη Β’
«Τον τρέμαμε»	1. Παρομοίωση
«… μ’ ένα χαμόγελο που πήγαινε ως τ’ αυτιά του…»	2. Ασύνδετο σχήμα
«Θυμούμαι… ένας στρειδάς άνοιγε στρείδια…»	3. Μεταφορά
«Και λάτρεψα τον πατέρα μου σαν κάτι ανώτερο.»	4. Επανάληψη
«Ο πατέρας μου ήταν βίαιος, θυμώδης, αυθαίρετος, κοτζαμπάσης.»	5. Προσωποποίηση
«Θυμούμαι το θαυμασμό … και συνάμα τη βία…»	6.Οπτικοακουστική εικόνα
«Οι μπάτσοι στο πρόσωπο ήταν συχνοί…»	7. Αντίθεση

Π. Δέλτα,Πρώτες ενθυμήσεις, ερμηνευτικό σχεδιάγραμμα from Georgia Dimitropoulou