ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ (ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΕΝΟΤΗΤΑ 12η )

Μετάφραση : 

Στο νησί Ατλαντίδα συγκροτήθηκε μεγάλη και θαυμαστή δύναμη βασιλιάδων, που εξουσίαζε όλο το νησί, και πολλά άλλα νησιά και μέρη της ηπείρου. Αυτή λοιπόν η δύναμη όλη, αφού συνενώθηκε, τον δικό σας και τον δικό μας τόπο και όλη την περιοχή που βρίσκεται μέσα στο στόμιο, επιχείρησε κάποτε να υποδουλώσει με μια και μόνη επίθεση. Τότε, λοιπόν, Σόλωνα, η δύναμη της πόλης σας έγινε ξακουστή σε όλους τους ανθρώπους για τη γενναιότητα και το σθένος της, γιατί ξεχώρισε απ` όλες στη γενναιότητα και στις πολεμικές τέχνες αφού έφτασε στους έσχατους κινδύνους και αφού νίκησε τους επιδρομείς έστησε μνημείο νίκης, και παρεμπόδισε την υποδούλωση όσων δεν είχαν ακόμη υποδουλωθεί και τους άλλους με μεγαλοψυχία ελευθέρωσε. Και αργότερα, αφού έγιναν πολύ δυνατοί σεισμοί και κατακλυσμοί, το νησί Ατλαντίδα, αφού βυθίστηκε στη θάλασσα, εξαφανίστηκε· γι` αυτό, έως και σήμερα, το εκεί πέλαγος είναι αδιάβατο και ανεξερεύνητο.

Λεξιλογικός πίνακας 

Είδη προτάσεων ως προς τους όρους τους

Οι μορφές του ρηματικού συνόλου δηλαδή του κατηγορήματος είναι :

α)   ρήμα αμετάβατο

β)  ρήμα μεταβατικό + αντικείμενο

γ)  ρήμα συνδετικό + κατηγορούμενο

Απλή πρόταση   λέγεται εκείνη που αποτελείται μόνο από τους κύριους όρους, δηλαδή μόνον από το ονοματικό σύνολο (ΟΣ) και το ρηματικό σύνολο (ΡΣ)  [κατηγόρημα]

Το ΟΣ είναι το υποκείμενο 

Δηλαδή οι μορφές της απλής πρότασης είναι :

Υ   +   ρήμα αμετάβατο     π.χ   Ὁ βασιλεύς  ἄρχει

Υ    +  ρήμα μεταβατικό + αντικείμενο    π.χ   Ὁ ἡνίοχος ἄγει  τήν  ἅμαξαν

Υ    +  ρήμα συνδετικό + κατηγορούμενο   π.χ   Κλέαρχος  ἦν  στρατηγός

                 

Επαυξημένη πρόταση  λέγεται εκείνη που περιέχει και δευτερεύοντες ή συμπληρωματικούς όρους, που προσδιορίζουν με ακρίβεια τους κύριους όρους της πρότασης      
 

  π.χ.   Κλέαρχος  ἦν  στρατηγός  (απλή)      Υ +  Ρ συνδετικό + Κατηγορούμενο

      Κλέαρχος  ὁ Λακεδαιμόνιος ἦν ποτέ στρατηγός μέγας  (επαυξημένη)

η λέξη «Λακεδαιμόνιος» προσδιορίζει το υποκείμενο (=επιθετικός προσδιορισμός στο «Κλέαρχος» ), το επίρρημα «ποτέ» (=κάποτε) προσδιορίζει το ρήμα χρονικά και το επίθετο «μέγας» το κατηγορούμενο (=επιθετικός προσδιορισμός στο «στρατηγός»).

Σύνθετη   πρόταση  λέγεται εκείνη που έχει περισσότερα από ένα υποκείμενα ή αντικείμενα  ή  κατηγορούμενα  ή  συνδυασμό

ΠΡΟΣΟΧΗ !  Ποτέ περισσότερα ρήματα, αλλά μόνο ένα. Γιατί αν έχουμε περισσότερα ρήματα, έχουμε περισσότερες από μία προτάσεις.

π.χ    Ἦλθον  Ἀγησίλαος,  Ξενοφῶν  καί  Ἀντισθένης.   (3 υποκείμενα)

          Οἱ  Ἀθηναῖοι  ἐποίησαν  ὅρκους,  σπονδάς  καί  συμμαχίαν.   (3 αντικείμενα)

          Κῦρος  ἤν  φιλάνθρωπος  καί  φιλομαθής  καί  φιλότιμος.     (3 κατηγορούμενα)

          Ἡμεῖς  καί  οἱ  στρατηγοί ἐσμέν  σώφρονες καί  ἱκανοί.  (2 υποκείμενα, 2  κατηγορούμενα)

Ελλιπής ή ελλειπτική πρόταση  λέγεται εκείνη από την οποία λείπουν ένας ή δύο κύριοι όροι, ως εύκολα εννοούμενοι.

π.χ     Ἕλληνες ἐσμέν :    παραλείπεται το υποκείμενο ( = ἡμεῖς )

           Σύ Ἕλλην :     παραλείπεται το ρήμα ( = εἶ)

ΠΗΓΗ : https://sites.google.com/site/archaiaagymnasiou/home/syntaktiko/a-1