8ος - 9ος
αι. : → αριστοκρατία της γης (επαρχιακή)
                    →  αριστοκρατία των αξιωμάτων (αστική)
8ος -
11ος αι. : επέκταση των
οικογενειακών επωνύμων
Επαρχιακή + Αστική αριστοκρατία = νέα
αριστοκρατία οι δυνατοί (μέσω
γάμων)
Δυνατοί :
πολιτικοί, στρατιωτικοί και θρησκευτικοί άρχοντες, διαχειριστές κρατικής,
αυτοκρατορικής, εκκλησιαστικής και μοναστικής περιουσίας.
Πένητες : οι
αγροτικοί πληθυσμοί που διακρίνονται σε :
                 α) ελεύθεροι γαιοκτήμονες
                 β) ακτήμονες γεωργοί (χωρίς
δική τους γη, ενοικιάζουν γη άλλων)
                 γ) πάροικοι (δεμένοι με τη
γη ή εξαρτημένοι από τους κυρίους τους)
Η
αγροτική κοινότητα αντιμετωπίζει προβλήματα από :
α) τους
μεγαλοκτηματίες → αρπάζουν τα κτήματα των μικρομεσαίων (νόμιμα ή και  παράνομα)
β) το κράτος
→ φορολογικές πιέσεις
Μεγάλα κτήματα : δεν είναι ενιαία, αλλά διάσπαρτες
εκτάσεις, τα χωρία ή προάστεια
Ευγενείς :
έχουν εισοδήματα από κτήματα και μισθούς, ζουν πολυτελή ζωή, δεν επενδύουν για
να βελτιώσουν την παραγωγή τους → η
γεωργική παραγωγή παραμένει στάσιμη.
β. Οικονομία  και 
κοινωνία  των  πόλεων :
Η αστική
οικονομία : αναπτύσσεται με κέντρο τις πόλεις,
που γνωρίζουν μεγάλη ανάπτυξη.
-   
ανοικοδόμηση παλαιών πόλεων (π.χ. Πάτρα, Σπάρτη)
-   
δημιουργία νέων πόλεων
-   
Κάστρα :
αστικά κέντρα με ημιαγροτικό χαρακτήρα (αστυκώμαι ή αγροτοπόλεις)
o  
Εμποροπανηγύρεις
:ετήσιες, σε μεγάλες πόλεις (π.χ. Έφεσος, Τραπεζούντα)
o  
Συστήματα : επαγγελματικά σωματεία
(συντεχνίες) εμπόρων και βιοτεχνών
o  
Επαρχικόν βιβλίον : συλλογή νομικών
διατάξεων → καθόριζε τη λειτουργία των συστημάτων στην Κων/λη από το 10ο
αι.
o  
Βιοτεχνίες : τροφίμων και ειδών
πολυτελείας (μετάξι, μπαχαρικά κτλ.)
o  
Εμπόριο :
-         
εμπορικές σχέσεις με : Βούλγαρους, Ρώσους, ιταλικές
πόλεις, Χαλιφάτο (Άραβες)
-         
μακρινά ταξίδια εμπόρων για μπαχαρικά, βαφικές ύλες,
αρώματα
-         
εκτελωνισμός προϊόντων στην Τραπεζούντα
Μεσαία τάξη :   - τάξη επιχειρηματιών (εμποροβιοτέχνες,
ναύκληροι, τραπεζίτες)
-   
οργανωμένη σε συντεχνίες ή αδελφότητες
-   
υποκινούσε λαϊκά κινήματα κατά των ευγενών
-   
ασκούσε μεγάλη πολιτική και κοινωνική επιρροή
Δήμος : πολυάριθμες λαϊκές μάζες από
φτωχούς και άνεργους  
 Οι εξελίξεις στην οικονομία και την κοινωνία. α. Οικονομία και κοινωνία της υπαίθρου. Ιστορία Β΄ Γυμνασίου  from Χρήστος Τσατσούρης
2. Η  νομοθεσία  της 
Μακεδονικής  Δυναστείας  
και  η  σύγκρουσή 
της  με  τους 
«δυνατούς»  
α. Η  νομοθετική 
δραστηριότητα :
Μακεδονική
δυναστεία : το νομοθετικό της έργο είχε ως
στόχο :
α) την εύρυθμη
λειτουργία της διοίκησης
β) τη λύση
επειγόντων κοινωνικών προβλημάτων
→   
αναθεώρηση της νομοθεσίας των Ισαύρων
→   
έκδοση νέων νόμων, προσαρμοσμένων στις
οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής
Η  νομοθεσία :
1.   Πρόχειρος Νόμος
: εύχρηστη συλλογή νόμων που αντικατέστησε την Εκλογή των Ισαύρων.
2.   
Επαναγωγή :
καθόριζε τα αρμοδιότητες του αυτοκράτορα και του πατριάρχη
3. Βασιλικά : συλλογή
νόμων (60 βιβλία) επηρεασμένη από τους νόμους του Ιουστινιανού.
4.   Επαρχικόν
Βιβλίον: νόμοι  για τη λειτουργία των
συντεχνιών της Κων/πολης.
5.  
Νεαρές : νέοι
νόμοι που απέβλεπαν  στον περιορισμό της
μεγάλης γαιοκτησίας.
β. Νόμοι  και 
αγώνας  κατά  των 
δυνατών :
⇒        
Οι
«δυνατοί» επεδίωκαν : - να ιδιοποιηθούν τη γη των φτωχών
-   
να αποσπάσουν προνόμια
-   
να κατακτήσουν την πολιτική εξουσία
⇒    Το
βυζαντινό κράτος : αντέδρασε σ’ αυτές τις επιδιώξεις, γιατί χρειαζόταν  τους ελεύθερους αγρότες :
 α) στην
άμυνα : υπηρετούσαν στους θεματικούς στρατούς και 
 β) στην
οικονομία : πλήρωναν φόρους 
Οι
Μακεδόνες αυτοκράτορες προσπάθησαν με τις Νεαρές τους να προστατέψουν τους ελεύθερους αγρότες από τους δυνατούς και
πέτυχαν τα ακόλουθα :
1.   την προτίμηση
των γειτόνων ή συγγενών για αγορά κοινοτικής γης
2.  την απόδοση
των χωραφιών που είχαν αρπάξει οι δυνατοί στους φτωχούς ιδιοκτήτες τους.
3.   
την απαγόρευση
πώλησης ή αγοράς στρατιωτικών κτημάτων (στρατιωτόπια).
4.   
τον περιορισμό
της αύξησης της εκκλησιαστικής περιουσίας.
5.   το «Αλληλέγγυον»
(1002) : νόμος που επέβαλε στους δυνατούς να πληρώνουν τους φόρους των φτωχών.