ΙΛΙΑΔΑ : ΡΑΨΩΔΙΑ Ε 274 - 430 - ΔΙΟΜΗΔΟΥΣ ΑΡΙΣΤΕΙΑ (Τα κατορθώματα του Διομήδη)

Τόπος : Το πεδίο μάχης, Όλυμπος

Χρόνος : 22^η μέρα της Ιλιάδας ( πρώτη ημέρα μάχης)

Πρόσωπα : Πάνδαρος, Διομήδης, Αφροδίτη, Διώνη, Αθηνά,   Δίας

Αφηγηματικές τεχνικές

• Στην ενότητα υπάρχει εναλλαγή αφήγησης (τριτοπρόσωπη) , περιγραφής (με ωμές, ρεαλιστικές εικόνες)   και διαλόγου (βοηθά στην ηθογράφηση των προσώπων).

• Η σκηνή στον Όλυμπο με τα ανθρωπομορφικά στοιχεία της (πειράγματα, ειρωνικά σχόλια, αντιζηλίες) χρησιμοποιείται για να αποφύγει ο ποιητής τη μονοτονία, αλλά και την ένταση της περιγραφής πολεμικών σκηνών.

• Χρησιμοποιούνται εικόνες, ηχητικές και κινητικές και παρομοιώσεις, που δίνουν στην περιγραφή ακρίβεια και παραστατικότητα και αντλούν το υλικό τους από τη φύση.

• Παρομοίωση : μπορεί να είναι σύντομη (στ. 299) ή εκτεταμένη (Δ 422-428). Σε μια παρομοίωση επισημαίνουμε α) το αναφορικό μέρος της, την εικόνα (εισάγεται με λέξεις : σαν, όπως, καθώς) β) το δεικτικό μέρος της (με τις λέξεις : έτσι, όμοια) και γ) τον κοινό όρο, δηλ. τη σχέση ανάμεσα στο αναφορικό και δεικτικό μέρος.

Ιδεολογικά στοιχεία- στοιχεία πολιτισμού

·         Αριστεία : ονομάζεται η ανάδειξη της ανδρείας ενός ήρωα στη μάχη, συνήθως με τη βοήθεια κάποιου θεού. Ο ομηρικός ήρωας για να αριστεύσει χρησιμοποιεί κάθε μέσο (ο Διομήδης φωνάζει τρομαχτικά και πετάει μια τεράστια πέτρα εναντίον του Αινεία). Η αριστεία κορυφώνεται με τον τραυματισμό κάποιου θεού.

·         Στ. 297 κ.εξ. Ο ομηρικός ήρωας για να ολοκληρώσει τη νίκη του έπρεπε να γίνει κύριος του νεκρού σώματος του αντιπάλου του και να του αφαιρέσει τα όπλα (σκύλευση). 
Αντίθετα, οι σύντροφοι του νεκρού έπρεπε να τον προστατέψουν από μια τέτοια ατίμωση.

·         Στ. 330 κ.εξ. Με τον τραυματισμό της Αφροδίτης κορυφώνεται το στοιχείο του ανθρωπομορφισμού : καταδίωξη, τραυματισμός, αιμορραγία, κραυγές πόνου κτλ. Η θεραπεία όμως είναι άμεση και γίνεται με τρόπο θαυμαστό.

·         Ανθρώπινη και θεϊκή ευθύνη : η Αθηνά παραπλανά τον Πάνδαρο και βοηθά τον Διομήδη. Ωστόσο, οι θνητοί είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους, έστω κι αν οι θεοί έπαιξαν κάποιο ρόλο σ’ αυτές. Έτσι η αλαζονεία (ύβρις)  του Πάνδαρου προκαλεί τη θεϊκή οργή (νέμεσις), με αποτέλεσμα να ακολουθήσει η τιμωρία του (τίσις). Το ίδιο θα συμβεί και με τον Διομήδη. (Ηθικό σχήμα)

Χαρακτηρισμός προσώπων (Ηθογράφηση)

Διομήδης  : είναι ο κλασικός ομηρικός ήρωας με όλα τα στοιχεία του τέλειου πολεμιστή. Δυνατός, τολμηρός και άφοβος σκορπά τον τρόμο με την ορμή του σε θνητούς και θεούς. Ευσεβής απέναντι στην Αθηνά που τον προστατεύει, σκληρός ακόμα και αγενής όταν τραυματίζει την Αφροδίτη. Όσο γενναίος και αν είναι, διαπράττει ύβρη απέναντι στην Αφροδίτη και θα τιμωρηθεί γι’ αυτό.

Αφροδίτη  :  παρουσιάζεται από τον Όμηρο ως μια μητέρα που, αν και άπειρη στον πόλεμο, σπεύδει να σώσει το γιο της από βέβαιο θάνατο. Όταν πληγώνεται από το Διομήδη, φοβισμένη και παραπονεμένη τρέχει στην αγκαλιά της μητέρας της για παρηγοριά.

Αθηνά : προστατευτική απέναντι στους ήρωες που υποστηρίζει, βοηθά τον Διομήδη να πραγματοποιήσει την αριστεία του, καθώς είναι και η ίδια άψογη στην πολεμική τέχνη. Ειρωνεύεται και κοροϊδεύει την Αφροδίτη για το πάθημά της, επειδή τραυματίστηκε από θνητό, που η ίδια όπλισε με υπερβολική δύναμη. 

(Επιλογή σχολίων από το βοήθημα Βολονάκη)