Η ΣΜΥΡΝΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

" Όσοι γνώρισαν τη Σμύρνη από κοντά ευτύχησαν να αποθαυμάσουν τις φυσικές ομορφιές της. Ο πολυταξιδεμένος και ανοιχτόμυαλος Ηρόδοτος έγραψε πως δεν αντίκρισαν τα μάτια του ωραιότερη πόλη. Ο μέγιστος ρήτορας Κικέρων κατέθεσε ότι δεν υπάρχει σημείο της πόλης που ο ταξιδιώτης δεν θα γοητευθεί από κάτι, τοπίο, αρχαιότητες ή ανθρώπους. Ο Σικελιανός στον πρόλογο του μυθιστορήματος "Αιολική γη" του Βενέζη έγραψε: "Είναι η γλυκιά ιωνική ατμόσφαιρα, είναι η κρυφή, χαμένη θαλπωρή της μυστικής του κόσμου σάρκας που απροσδόκητα ξανάρχεται και πάλι σ' επαφή μητριαρχική μαζί μου, είναι η αγνή ιωνική πνοή του ξεχασμένου και νοσταλγημένου από με τον ίδιο πολιτισμού". 

ΘΩΜΑΣ ΚΟΡΟΒΙΝΗΣ - Σμύρνη: Μια πόλη στη λογοτεχνία

 

... Οι άνθρωποι στη Σμύρνη μιλούσανε όλοι ελληνικά, ακόμα κι οι Τούρκοι κι οι Λεβαντίνοι κι οι Οβραίοι κι οι Αρμεναίοι. Στο Φραγκομαχαλά ωστόσο, πολλά μεγάλα καταστήματα είχανε ξενικά ονόματα που δεν τα καταλάβαινα: «Κοντουάρ», «Λουβρ», «Μπον μαρσέ», «Παραντί ντε Νταμ» κι άλλα. Και τι δεν έβρισκες σε τούτα τα μαγαζιά! Από παραδείσια φτερά για τα μαλλιά των γυναικών, μέχρι σκαρπίνια για Σταχτοπούτες. Και παιχνίδια, όμορφα κουρντιστά παιχνίδια! Πόσο ευτυχισμένα θα 'πρεπε να 'ναι εδώ τα παιδιά και πόσο παραχαϊδεμένες οι γυναίκες! ...

ΔΙΔΩ ΣΩΤΗΡΙΟΥ - Ματωμένα χώματα

«Το χειρότερο, είπε, ήταν οι γυναίκες με τα νεκρά παιδιά. Δε μπορούσαμε να τις πείσουμε να μας δώσουν τα πεθαμένα παιδιά τους. Είχαν τα παιδιά τους, νεκρά ακόμα και έξι μέρες, αλλά δεν τα εγκατέλειπαν. Δε μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα. Τελικά έπρεπε να τους τα πάρουμε με τη βία.»

 «Ο άντρας σκεπάζει με μια κουβέρτα την ετοιμόγεννη γυναίκα του πάνω στον αραμπά για την προφυλάξει από τη βροχή. Εκείνη είναι το μόνο πρόσωπο που βγάζει κάποιους ήχους [από τους πόνους της γέννας]. Η μικρή κόρη τους την κοιτάζει με τρόμο και βάζει τα κλάματα. Και η πομπή προχωρά... Δεν ξέρω πόσο χρόνο θα πάρει αυτό το γράμμα να φτάσει στο Τορόντο, αλλά όταν εσείς οι αναγνώστες της Σταρ το διαβάσετε να είστε σίγουροι ότι η ίδια τρομακτική, βάναυση πορεία ενός λαού που ξεριζώθηκε από τον τόπο του θα συνεχίζει να τρεκλίζει στον ατέλειωτο λασπωμένο δρόμο προς τη Μακεδονία». 

ERNEST HEMINGWAY - Στην Προκυμαία της Σμύρνης  

                                                                                      

                                                                                   

[…] Λοιπόν ούλος αυτός ο κόσμος στοιβαγμένος στο μουράγιο και πάνω σε μαούνες. Άντροι, γέροι, γριές και γυναικόπαιδα, που είχανε παρατήσει τα καλά τους, και ξεμείνανε στο δρόμο, και τώρα εκεί μεροβραδιάζονταν εκεί πλαγιάζανε, άλλος μ’ ένα χράμι που έφερε μαζί του, άλλος μ’ ένα πάπλωμα ή με μια μπατανία. Χείλια τρεμοσαλεύανε από το παραμιλητό. Μάτια γουρλωμένα που αγναντεύανε τη Δευτέρα Παρουσία, τη συντέλεια του κόσμου […] Μέρα, χαρά Θεού. Τέλη Αυγούστου, αρχές Σεπτέμβρη με το καινούριο […]. 

ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ - Στου Χατζηφράγκου

Ο Γ. Σεφέρης στο σπίτι του στη Σμύρνη

Τα σπίτια που είχα μου τα πήραν.Έτυχε  
να ’ναι τα χρόνια δίσεχτα· 
πολέμοι χαλασμοί ξενιτεμοί· 
κάποτε ο κυνηγός βρίσκει τα διαβατάρικα πουλιά 
κάποτε δεν τα βρίσκει·  το κυνήγι 
ήταν καλό στα χρόνια μου, πήραν πολλούς τα σκάγια·  
οι άλλοι γυρίζουν ή τρελαίνουνται στα καταφύγια...
 
Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ -Το σπίτι κοντά στη θάλασσα

ΚΙΧΛΗ Α'

... Περάσαμε κάβους πολλούς πολλά νησιά τη θάλασσα 

που φέρνει την άλλη θάλασσα, γλάρους και φώκιες. 

Δυστυχισμένες γυναίκες κάποτε με ολολυγμούς 

κλαίγανε τα χαμένα τους παιδιά  

κι άλλες αγριεμένες γύρευαν το Μεγαλέξαντρο  

και δόξες βυθισμένες στα βάθη της Ασίας.  

Αράξαμε σ’ ακρογιαλιές γεμάτες αρώματα νυχτερινά  

με κελαηδίσματα πουλιών, νερά που αφήνανε στα χέρια 

 τη μνήμη μιας μεγάλης ευτυχίας...

Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ  - Αργοναύτες 
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ Δ'