Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 18ου ΑΙ. ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙ. - (ΙΣΤΟΡΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ)

ΕΝΟΤΗΤΑ 5.

 

 Οικονομικοί και κοινωνικοί μετασχηματισμοί

Οικονομία :

Τούρκοι : σταδιοδρομούν στον κρατικό τομέα.

Έλληνες, Εβραίοι, Αρμένιοι : ασχολούνται με το εμπόριο και τη ναυτιλία.

Λόγοι ανάπτυξης του ελληνικού εμπορίου :

• 1774 : Ρωσοτουρκική συνθήκη του Κιουτσούκ  Καϊναρτζή : επιτρέπεται η ελεύθερη ναυσιπλοΐα με ρωσική σημαία στα στενά του Βοσπόρου. 

•  Απουσία αγγλικών και γαλλικών πλοίων στη Μεσόγειο στα χρόνια των ναπολεόντειων πολέμων.
  

•     Σημαντικά εμπορικά κέντρα με έντονη ελληνική παρουσία (Θεσ/νίκη, Ιωάννινα, Σμύρνη)

•   Ελληνικές κοινότητες σε ξένες πόλεις (παροικίες) : στη Βιέννη, Βενετία,   Οδησσό, Αλεξάνδρεια.

Κοινωνικές ομάδες :

- Ορθόδοξη εκκλησία : θεωρούνταν ως ηγεσία των υπόδουλων χριστιανών, ενάντια στις ιδέες του Διαφωτισμού και την επανάσταση (εκτός κάποιων εξαιρέσεων).

                       - Φαναριώτες : μορφωμένοι, κατέχουν θέσεις στην οθωμανική 

                         διοίκηση, ηγεμόνες στις  Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

  

                  -  Προεστοί : διοικούσαν τις ελληνορθόδοξες κοινότητες, μάζευαν τους φόρους, είχαν  πολιτική εμπειρία και μεγάλες περιουσίες.

                             - Έμποροι - Καραβοκύρηδες : καλή οικονομική κατάσταση, οπαδοί των ιδεών του Διαφωτισμού, προσφέρουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους  (σχολεία, βιβλία, υποτροφίες).

- Κλέφτες : αγρότες που καταφεύγουν στα βουνά, κάνουν ληστείες και έχουν ανυπότακτο χαρακτήρα.

- Αρματολοί : ανήκαν σε ένοπλα σώματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για την τήρηση της τάξης.

- Αγρότες : είναι η πλειοψηφία του πληθυσμού, καλλιεργούν κρατικά ή ιδιωτικά κτήματα, ζουν με στερήσεις.

- Απασχολούμενοι στο εμπόριο - ναύτες : αυξάνονται καθώς αναπτύσσεται το εμπόριο και η ναυτιλία.

• Κινήματα εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας

           Έλληνες και Ρωσία : ομόδοξοι λαοί, κοινά συμφέροντα Η Ρωσία υποκίνησε  δύο επαναστατικά κινήματα :

1)                  Τα Ορλοφικά : επανάσταση στην Πελοπόννησο (αδερφοί Ορλώφ) →  αποτυχία

2)                  Λάμπρος Κατσώνης : προσπάθεια να ξεσηκώσει τα νησιά του Αιγαίου → αποτυχία

Σούλι : αυτόνομη περιοχή της Ηπείρου. Επαναστάτησε ενάντια στον Αλή  πασά, αναγκάστηκαν στα 1803 να εγκαταλείψουν την περιοχή.

• Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Ορισμός : κίνημα που επιδίωκε τη διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού μεταξύ των  Ελλήνων. Αποσκοπούσε στην ιδεολογική προετοιμασία του αγώνα για την ελευθερία.

Φορείς : έμποροι και γενικότερα οι Έλληνες που ταξίδευαν στην Ευρώπη.

Τόπος διάδοσης : μεγάλα εμπορικά κέντρα (Ιωάννινα, Σμύρνη, Χίος κ.τ.λ.)

Απόψεις : Οι Έλληνες Διαφωτιστές : α) θαύμαζαν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό β) τον συνέδεαν με την ελευθερία γ) πίστευαν ότι η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται στις θετικές επιστήμες, να γίνεται στη λαϊκή γλώσσα και να υπηρετεί τον αγώνα για την ελευθερία.

Εκπρόσωποι :

                             Ρήγας Φεραίος : «Νέα Πολιτική Διοίκηση»: έργο επηρεασμένο από τις ιδέες των Γάλλων επαναστατών, πρότεινε τη δημιουργία μιας «Ελληνικής Δημοκρατίας» στα Βαλκάνια με ισονομία για όλους.

                            Ανώνυμος Έλλην : «Ελληνική Νομαρχία» : οι Έλληνες πρέπει να αγωνιστούν μόνοι για την ελευθερία τους.

                                 Αδαμάντιος Κοραής : πιστεύει στην αξία της μόρφωσης, για να κερδίσουν οι Έλληνες την ελευθερία τους, δεν δέχεται τον εξαρχαϊσμό της γλώσσας, βάση να είναι η δημοτική  με κάποιες λόγιες λέξεις.

ε ν ο τ η τ α 5: Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι. Νεοελληνικός Διαφωτισμός from Kvarnalis75