ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια που έγραψε ο Όμηρος είναι ηρωικά έπη.

                ΕΠΟΣ :   σημαίνει λόγος, διήγηση και ειδικότερα αφηγηματικό ποίημα με   περιεχόμενο μυθολογικό, ηρωικό.

ΗΡΩΙΚΟ ΕΠΟΣ : αφηγείται κατορθώματα ηρώων και θεών.

 

Τα βασικά γνωρίσματα του ηρωικού έπους :

α. Παρουσιάζει μυθοποιημένα γεγονότα του παρελθόντος σαν να ήταν αληθινά.

β. Έχει αντικειμενικό χαρακτήρα, δηλαδή δεν εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του ποιητή, αλλά όλη την κοινωνία μέσα στην οποία δημιουργείται.

Οι Νόστοι :

Εκτός από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια υπάρχουν και άλλα έπη, όπως οι Νόστοι, που παρουσιάζουν τις περιπέτειες των τρωικών ηρώων για να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.

Ο Χώρος, ο χρόνος και η σχέση των ομηρικών επών με την ιστορία :

Ιλιάδα : έχει κεντρικό θέμα τον θυμό του Αχιλλέα και διαρκεί 51 μέρες, μέσα σ’ αυτές  όμως ο Όμηρος παρουσιάζει όλο τον δεκάχρονο πόλεμο της Τροίας.

Οδύσσεια : διαρκεί 41 μέρες, παρουσιάζει όμως τον δεκάχρονο αγώνα του Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του.

Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια αναφέρονται στη Μυκηναϊκή εποχή (12^ος αι. π.Χ.), όμως γράφτηκαν τον 8^ο αι., στη δυτική Μικρά Ασία. Άρα μπορεί να αναφέρονται στα πολεμικά γεγονότα του τρωικού πολέμου, όμως προβάλλουν την εποχή στην οποία γράφτηκαν, που ονομάζεται Γεωμετρική. Η εποχή αυτή ήταν στραμμένη σε έργα ειρηνικά (ναυτιλία, εμπόριο, ανάπτυξη πόλεων) , αλλά είχε και πολιτικές συγκρούσεις.

  

Αοιδοί και ραψωδοί :

Αοιδοί : ήταν οι παλιοί επικοί ποιητές που τραγουδούσαν τα έπη τους με τη συνοδεία κιθάρας (φόρμιγγας). Ζούσαν στα ανάκτορα των βασιλιάδων. Αυτοσχεδίαζαν προφορικά, πιστεύοντας ότι τους βοηθούσε η Μούσα να συνθέσουν τα ποιήματά τους, και απομνημόνευαν από τους προηγούμενους αοιδούς τα κατορθώματα των ηρώων του λαού τους.

              Ραψωδοί : δεν αυτοσχεδίαζαν, αλλά συναρμολογούσαν ποιήματα και κατέληξαν να απαγγέλλουν ρυθμικά έτοιμα γραμμένα έπη, κρατώντας ένα ραβδί. Δε ζούσαν στα ανάκτορα, αλλά ταξίδευαν από τόπο σε τόπο, όπου υπήρχαν Έλληνες.

 Ποια είναι η αξία των ομηρικών επών :

• Για πολλούς αιώνες δίδασκαν τους αρχαίους Έλληνες, ήταν βασικό μάθημα στα παιδιά τους, γιατί απ’ αυτά έπαιρναν διδάγματα ζωής.
• Επηρέασαν πολύ την τέχνη και τη λογοτεχνία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα (ζωγραφική, γλυπτική, θέατρο).

Τα ομηρικά έπη καταγράφηκαν επίσημα στην Αθήνα τον 6^ο αι.  και αργότερα χωρίστηκαν σε 24 ραψωδίες το καθένα, που δηλώνονται με τα γράμματα του αλφαβήτου (τα μικρά η Οδύσσεια, τα μεγάλα η Ιλιάδα).

Τα βασικά θέματα και προβλήματα της Οδύσσειας :

Κεντρικό θέμα της Οδύσσειας : ο αγώνας του βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα να επιστρέψει με τους συντρόφους του από την Τροία στην πατρίδα του.

Συμπληρωματικό θέμα  : η αναζήτησή του από τη γυναίκα του, την Πηνελόπη και το γιο του Τηλέμαχο και η αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν στην Ιθάκη, εξαιτίας της απουσίας του.

Διαίρεση της Οδύσσειας σε 3 μέρη :

1. Τηλεμάχεια : ο Οδυσσέας λείπει και πρωταγωνιστεί ο Τηλέμαχος (ραψωδίες α-δ)
2. Νόστος : ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει στην Ιθάκη (ραψωδίες ε-ν 209)
3. Μνηστηροφονία : ο Οδυσσέας με τη βοήθεια της Αθηνάς και του Τηλέμαχου εξοντώνει τους μνηστήρες (ραψωδίες ν 210-ω)