Πέμπτη 30 Απριλίου 2015

ΟΙ ΠΛΑΓΙΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ ΩΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ - ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΝΟΤΗΤΑ 17η



                    
     

Γενική ως επιρρηματικός προσδιορισμός


ΕΙΔΟΣ
ΣΗΜΑΣΙΑ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Γενική
    τόπου
Δηλώνει τον τόπο όπου γίνεται η ενέργεια του ρήματος.
Η χρήση της είναι κυρίως ποιητική. Συνήθης γενική του τόπου στους πεζογράφους είναι: ατο (= όπου).
2. Γενική
    χρόνου
Δηλώνει το χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Συχνές γενικές του χρόνου είναι οι λέξεις: μέρας, νυκτός, θέρους, πώρας, νιαυτο, ρθρου, χειμνος, τους, χρόνου, κ.α.
3. Γενική
    αιτίας
Δηλώνει την αιτία για την οποία γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Βρίσκεται συνήθως κοντά σε ρήματα ψυχικού πάθους και κυρίως σε δικαστικά (δικάζω, κρίνωμαι, γράφομαι, φεύγω κ.α).
4. Γενική
    σκοπού
Δηλώνει το σκοπό της ρηματικής ενέργειας.
Τις περισσότερες φορές είναι γενική έναρθρου απαρεμφάτου.
5. Γενική
    ποινής
Δηλώνει την επιβαλλόμενη ποινή.
Βρίσκεται κοντά στα ρήματα καταψηφίζομαι, τιμ (= ορίζω ως ποινή), κρίνω, διώκω.
6. Γενική
    αξίας ( ή ποσού)
Δηλώνει την αξία, το ποσό  ή το τίμημα της ρηματικής ενέργειας.
Συνήθεις γενικές του ποσού είναι οι: μικρο, πολλο, λίγου. Πιο συχνά η γενική τίθεται κοντά στα ρήματα ξι, γοράζω, πωλ, λλάσσω, κτιμ, νομαι, πιπράσκω και τιμ.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1.πέχει Πλάταια τν Θηβν σταδίους
   βδομήκοντα. Ατο πολλοί πέθανον.
  Τέθνηκεν οπερ τις νέοις θνήσκειν καλόν στι.
2. Τς νυκτός βουλεύοντο ναχωρεν.
   Ο Θηβαοι το ατο θέρους στράτευσαν.
   Κατά τούς χρόνους το ρος τατα γένοντο.
3.Τν ατν δικημάτων ργίζεται.
   Θαυμάζω σε τς τόλμης. Ζηλ μας το
   πλούτου.  Διώξομαι σε δειλίας.
   Φεύγω σεβείας πό Μελήτου.
4.Οκ ρ τόν καιρόν το λέγειν. τειχίσθη το μή 
   κακουργεν τήν Εβοιαν. Πασ’ πάτη συνεσκευάσθη 
   το περί Φωκέας  λέθρου.
5.Πάντας τούς συκοφάντας συλλαμβάνοντες
   πγον θανάτου.   Θανάτου κρινόμεθα.
   Κατεψηφίσθησαν φυγς.
   νήρ μοι θανάτου τιμται.
6.Ο πολλο δέω χάριν χειν τ κατηγόρ.
    Θεμιστοκλέα τν μεγίστων δωρεν ξίωσαν.
   Τήν εδαιμονίαν  λίγου τίμων.
   λεία πράθη ταλάντων εκοσι.
   Τν πόνων πωλοσιν ταγαθά ο θεοί.
   Τήν σοφίαν ργυρίου πωλε.

Δοτική ως επιρρηματικός προσδιορισμός

ΕΙΔΟΣ
ΣΗΜΑΣΙΑ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Δοτική
    τόπου
Δηλώνει το τοπικό σημείο όπου γίνεται η ενέργεια του ρήματος.
 Η χρήση της είναι κυρίως ποιητική. Οι πεζογράφοι χρησιμοποιούν ως δοτικές του τόπου : α) τα ονόματα πόλεων (Πλαταιος, Δελφος, Μαραθνι, κ.α.).  β) τις λέξεις: ταύτ ή τδε (=εδώ), (=όπου), λλ (=αλλού), κείν (=εκεί), κ.α.
2.Δοτική
   χρόνου
Δηλώνει το χρονικό σημείο κατά το οποίο συμβαίνει η ενέργεια. του ρήματος.
Συχνές δοτικές του χρόνου είναι οι λέξεις: μέρ, νυκτί, μηνί, τει, τ στεραί, θέρει κ.α και τα ονόματα εορτών ( Παναθηναίοις, Διονυσίοις, κ.α.).
3. Δοτική
    αιτίας
Δηλώνει την αιτία για την οποία γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Συντάσεται με οποιοδήποτε ρήμα  απαιτεί αιτιολόγηση και κυρίως με ρήματα  ψυχικού πάθους.
4. Δοτική
    αναφοράς
Δηλώνει το ως προς τι περιορίζεται η ενέργεια του ρήματος.
Βρίσκεται κοντά στα ρήματα διαφέρω, περέχω, στερ, λείπομαι και τα συνώνυμά τους.
5. Δοτική
    οργάνου ή
    μέσου
Δηλώνει το υλικό ή μη υλικό, αντίστοιχα, μέσο, με το οποίο γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Η δοτική του μέσου είναι αφηρημένο ουσιαστικό, ενώ η δοτική του οργάνου είναι συγκεκριμένο ουσιαστικό.
6. Δοτική
    τρόπου
Δηλώνει το πώς γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Συχνές δοτικές του τρόπου είναι οι λέξεις: δί, κοιν, δημοσί, τδε ή ταύτ (=έτσι), λόγ, ργ, φύσει (=εκ φύσεως), βί, πεζ, σπουδ (=εσπευσμένα) κ.α.
7. Δοτική
    ποσού
Δηλώνει ποσό, μέτρο ή διαφορά.
Βρίσκεται κοντά στα ρήματα διαφέρω, περέχω, στερ, λείπομαι και τα συνώνυμά τους.Από τα ίδια ρήματα πιο συχνά εξαρτάται η δοτική της αναφοράς.
8. Δοτική
    συνοδείας
Δηλώνει το πρόσωπο ή πράγμα που συνοδεύει το υποκείμενο στην πράξη του.
Βρίσκεται κοντά σε ρήματα που υποδηλώνουν κίνηση.  Συχνές δοτικές συνοδείας είναι οι: ναυσί ,πλίταις, στρατεύματι, πεζ, στρατ, ππεσι, κ.α.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Ο λληνες στησαν τρόπαια Μαραθνι τε καί Σαλαμνι καί Πλαταιας.  
    Τδε κεται. πορεύετο τ δ. Τοτο λλ γέγραπται.
2.Τ στεραί τς μάχης φίκοντο.Τ ατ μηνί στράτευσαν. 
   Τατ τ νυκτί ξει νας. Θεσμοφορίοις χετο ες τό ερόν.
3.πειρί πολλάκις ο παδες μαρτάνουσι.
   Λιμ πέθανον.  Δειλί λιπον τήν τάξιν.
   Ο σύμμαχοι χθοντο τ πολέμ.
   Ξέρξης σθη τ επιστολ.
4. Τοσοτον διενήνοχεν ναισχυντί  τν πάντων νθρώπων . 
    Ἐπλεονέκτουν ο Αγύπτιοι καί πλήθει καί τος πλοις.  
   Προέχετε τν λλων μπειρί.
   σχύειν τ ψυχ αρου μλλον τ σώματι.
5.Τήν θύραν τ βακτηρί κρουε.
   Ο Πέρσαι κοντίοις μάχοντο.
   Σχεδίαις τόν ποταμόν διέβαινον.
   Τήν νομίαν τος νόμοις κατέσβεσεν.
   παιδεύομεν τούς στρατιώτας μουσικ καί γυμναστικ.  
   Ἡ ψυχή μαθήμασι τρέφεται.
6. Προθυμί κατέσκαπτον τά τείχη.
   Τούτ τ τρόπ τήν πόλιν τείχισαν.
   Τατα κοιν πραξαν ο σύμμαχοι.
    Βί ελον τήν πόλιν. πορεύοντο σιγ.
7. Δερκυλίδας  τοσούτ διέφερε το Θίβρωνος.
   στέρησε τς μάχης μέραις πέντε.
   μέτερος στόλος πολλ προέχει.
8.λκιβιάδης κατέπλευσεν ες Πάρον ναυσίν εκοσιν. 
    Α νες πασαι άλωσαν ατος νδράσιν

    θηναοι νεχώρησαν τ στρατ.
    Στρατηγός λθε χιλίοις πλίταις.

Αιτιατική ως επιρρηματικός προσδιορισμός

ΕΙΔΟΣ
ΣΗΜΑΣΙΑ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Αιτιατική
    τόπου
Δηλώνει την τοπική έκταση μέσα στην οποία συμβαίνει η ρηματική ενέργεια ή την απόσταση.
Στην ποίηση δηλώνει το τέρμα της κίνησης.
2. Αιτιατική
     χρόνου
Δηλώνει τη χρονική διάρκεια της ρηματικής ενέργειας.
Συχνές αιτιατικές του χρόνου είναι: τό λοιπόν, τό πάλαι, τό νν, πρότερον, πρτον, μέραν, νύκτα, τη, μνας, νιαυτόν, ρχήν κ.α.
3. Αιτιατική
    αιτίας
Δηλώνει την αιτία της ρηματικής ενέργειας ή την κατηγορία που αποδίδεται σε κάποιον.
Συχνές αιτιατικές της αιτίας είναι: τι, ,τι (=για ποιο λόγο), τοτο (=γι’ αυτό), δειλίαν, δικίαν, δωροδοκίαν, νανδρίαν, κ.α.
4. Αιτιατική
    αναφοράς
Δηλώνει το σε τι περιορίζεται η ενέργεια του ρήματος.
Συνήθως βρίσκεται κοντά σε αμετάβατα ρήματα (π.χ. λγω, κάμνω κ.α ) καθώς και σε ρήματα παθητικής διάθεσης. (π.χ. πάσχω, ταράσσομαι κ.α)
5. Αιτιατική
    ποινής
Δηλώνει την επιβαλλόμενη ποινή.
Συχνές αιτιατικές της ποινής είναι: φυγήν, θάνατον και δεσμόν κοντά στα ρήματα καταψηφίζομαι και καταγιγνώσκω.
6. Αιτιατική
    τρόπου
Δηλώνει το πώς γίνεται η ρηματική ενέργεια.
Συχνές αιτιατικές του τρόπου είναι: τρόπον, τήν ταχίστην, τό σύμπαν (=γενικά) προκα (=ως δώρο), τρόπον τινά (= κατά κάποιο τρόπο) κ.α.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Στενάς δούς γω τήν στρατιάν.
   πέχει Πλάταια τν Θηβν σταδίους βδομήκοντα.
   Πέμψομεν ατόν Λακεδαίμονα.
   ντευθεν ξελαύνει σταθμούς τρες.
2.χώρει τήν νύκτα.  Τήν Κορινθίαν τό λοιπόν χθόνα φευγον.
    νταθ’ μεινεν μέρας πτά.
    Α σπονδαί νιαυτόν σονται.
    ρχήν ο πρέπει θραν..
3. λλά ατά τατα καί νν κω παρά σέ.
   ρωτντο ,τι  κοιεν.  Τί τηνικάδε φξαι;
   Περικλέους κλοπήν κατεψηφίσαντο.   
4. καμνον τούς φθαλμούς. Τό δάκτυλον λγει.
    Διαφέρει γυνή νδρός  τήν φύσιν.
    νεανίσκος τήν κεφαλήν κατετάγη.
    Φρένας ταράσσομαι.
5. Φυγήν κατέγνωσαν ατο 
    Ἒξεστιν μν δεσμόν καταγιγνώσκειν.  
    Ἀθηναοι Σωκράτους θάνατον κατεψηφίσαντο.
6. Τόνδε τόν τρόπον πέθανε.  βούλευσαν τήν ταχίστην κομίζεσθαι.
    Τόν δικοντα πάντα τρόπον τιμωρεσθαι  σπεύδουσι.  
    Προκα λαμβάνετε ν ν δέησθε.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου